{{currentPage * pageSize + 1}} - {{pageSize * (currentPage + 1) > numberOfResults ? numberOfResults : pageSize * (currentPage + 1)}} úrslit av {{numberOfResults}}
Einki úrslit
Tú ert her

Havsúgdjór

Í føroyskum sjóøki eru staðfest 23 sløg av hvali og 7 sløg av kópi, roysningur íroknaður. Summi sløg eru her alt árið, onnur bert til ávísar árstíðir og uppaftur onnur vitja einans av og á. Havsúgdjór finnast í øllum heimshøvum og somuleiðis í nøkrum stórum áum og vøtnum. Í heimshøpi eru 83 sløg av hvali og 36 sløg av kópi. Sostatt er um fimtingurin av heimsins havsúgdjórasløgum funnin í føroyskum sjógvi.

Eitt havsúgdjór verður allýst sum eitt djór við heitum blóði, sum fyri tað mesta livir í havinum, finnur sína føði í havinum og gevur ungunum at súgva ta fyrstu tíðina. Tey anda vanliga luft eins og fólk, og tí mugu tey upp at anda.

Súgdjór (frøðiheiti: Mammalia) er ein bólkur av djórum, sum er sermerktur við, at kvenndjórini kunnu framleiða mjólk til ungar sínar. Eitt annað eyðkenni er, at súgdjór føða livandi ungar, øvugt egg. Øll súgdjór hava hár ella feld, hava heitt blóð og støðugan kropshita, og ungarnir súgva mjólk frá mammuni.

Havsúgdjórini um okkara leiðir eru ofta top-predatorar og hava tískil stóra ávirkan og ein lyklaleiklut í vistskipanini. Tí er neyðugt at kanna støðuna hjá ymsu havsúgdjórastovnunum. Talan kann til dømis vera um tal av djórum, kynsbýti, stødd og aldur. Havstovan kannar og ger stovnsmetingar av grind og springara. Hetta verður gjørt við at skráseta øll dráp og taka ymisk sýni, áðrenn hvalirnir verða skornir upp.

Fyri at finna útav hvussu havsúgdjór ferðast, verða tey merkt við fylgisveina-merkjum. Havstovan hevur seinstu árini merkt grindahval, springara og láturkóp. Harafturat verður kópur taldur kring oyggjarnar 3. hvørt ár. Havstovan luttekur eisini í altjóða hvalakanningum, eitt nú hjá NAMMCO, sum miðjar ímóti at betra um varðveitsluna og umsitingina av havsúgdjórum.

Teljing av hvali

Fyri at gera stovnsmetingar av hvali, í Norðuratlantshavinum, verða hvalateljingar gjørdar undir heitinum NASS (North Atlantic Sightings Survey).
Nammco londini (Føroyar, Ísland, Grønland, Noreg)  hava samskipað hesar teljingar, saman við øðrum londum, ávís ár.

  • 1987: Føroyar, Ísland, Grønland, Noreg og Spania
  • 1989: Føroyar, Ísland, Grønland, Noreg og Spania
  • 1995: Føroyar, Ísland og Noreg
  • 2001: Føroyar, Ísland og Noreg
  • 2007:
    • Trans-NASS:  Føroyar, Ísland, Noreg, Grønland og Kanada
    • CODA: Bretland, Írland, Frakland og Spania
    • SNESSA: USA
  • 2015: Føroyar, Ísland, Grønland og Noreg
  • 2024: Føroyar, Ísland, Grønland og Noreg

Til hvalateljingarnar verða í fyrsta lagi skip brúkt, og í summum førum loftvegis teljing. Teljingar í føroyskum sjóøki, verða gjørdar við skipi. Hvalateljingin verður gjørd um summarið í góðum veðri, í 3-4 vikur. Siglt verður gjøgnum fastlagdar skurðar í ávísum økjum (strata). Øll sløg av hvali skrásetast. Síðani gerst ein stovnmeting av hvørjum hvalaslagi.

Sveivin á avgusti.

Teljing av kópi

Í Føroyum er bert láturkópurin støðufastur. Fyri at gera eina stovnsmeting av láturkópinum í Føroyum, verða kópateljingar gjørdar 3. hvørt ár. Talt verður fram við landi, við báti. Er nógvur kópur at síggja, á ávísum staði, verður ein drona send avstað. Dronan tekur myndir av økinum, so allur kópur í økinum verður taldur við.

Láturkópur í Stóru Dímun.

Merking

Tá boða verður frá grind, kann avgerð takast, at hon skal merkjast. Hetta merkir, at hon ikki verður dripin, men at sendarar (fylgisveina-merkir) verða settir, á summar hvalir í bólkinum. Síðani verður grindin rikin út aftur.
Tað er serliga grindahvalur og skjórutur springari, ið verður merktur í Føroyum.
Merking hevur stóran týdning fyri at fáa innlit í vistfrøðina hjá hvali. Alt eftir hvat fyri slag sendarin er, kann ferðing og kaving hjá hvalinum skrásetast, samstundis sum sendarin mátar hitastig og saltinnihald, í sjógvnum. Hesar upplýsingar kunnu geva okkum eina ábending um t.d. føðigrundarlag og hvussu víða ein hvalastovnur fevnir.

Sendari festur á hornið á skjórutum springara.

Sum við hvali, verður láturkópur eisini merktur, við jøvnum millumbili. Merking av kópi gevur innlit, hvussu kópurin ferðast kring oyggjarnar. Eisini kann merking brúkast til árinskanningar, um inntriv verður gjørt, har kópur ferðast.

Sendari festur á nakkan á láturkópi.

Dálking

Fyri havsúgdjór, ið liggja ovast í føðiketuni, eitt nú hvalur (serliga tannhvalur), er dáking ein sera stórur trupulleiki, tí dákingarevni hópa seg upp, gjøgnum føðiliðini í føðiketuni. Vandamikil dálkingarevni kunnu ávirka t.d. nervalag og nøringina hjá djórum, somuleiðis sum hetta ávirkar okkum menniskju, ið gagnnýta úrdráttir úr havinum til matna.  

Veiða

Í Føroyum er siðvenja at veiða hval, og vit hava hagtøl heilt aftur til ár 1584. Hetta er samstundis ein tann longsta tíðarserian við veiðuhagtølum í heiminum. Føroyingar drepa grindhval og av og á onnur hvalasløg eisini, eitt nú springara. Tvøstið og spikið verður býtt millum fólk eftir serligum mannagongdum, sum sýsluskrivstovurnar skipa fyri. í Føroyum er veiðan ikki vinnulig nú á døgum, men var tað í eitt tíðarskeið, millum annað til lýsiframleiðslu. Saman við vinnuligu veiðuni úti í heimi førdi hetta til, at fleiri hvalastovnar gingu aftur. Støðan er batnað í summum førum, men vit síggja enn avleiðingarnar fyri nakrar stovnar.

Í Føroyum er ongin veiða av kópi. Síðani 2020 hevur verið bannað at drepa kóp í Føroyum.

Grindahvalir, ið hava lagt beinini í Føroyum síðani 1709.

Vanlig havsúgdjór í Føroyum

Nøvn á hvali á ymsum málum

Generated by wpDataTables

Nøvn á kópi á ymsum málum

Generated by wpDataTables

Útflyta tvøst og spik

Skalt tú útflyta tvøst og spik, má serligt loyvi til tess. Fyll umsóknarblaðið út og lat inn.

Viðkomandi tíðindi

Merktu grindirnar støðufastar

19.11.2024

Enn riggar ein sendari á hvørjum av grindunum, sum vórðu merktar á Fuglafirði 3. september og á Klaksvík 16. september. Hvørgin av merktu grindunum ha…

Merktur grindahvalur kavar djúpt

25.10.2024

Tann merkti grindahvalurin úr Fuglafirði, hvørs sendari enn riggar, hevur kavað niður á yvir 1100 metra dýpi. Hetta er djypsta kav, ið er skrásett fyr…

Merkt grind ferðast støðugt suðureftir

15.10.2024

Grindin, ið varð merkt á Klaksvík fyri mánaði síðan, ferðast uttan íhald og støðugt suðureftir. Teinurin, hon hevur ferðast, er 1200 fjórðingar, og er…

Merkt grind á Føroyabanka

07.10.2024

Tann merkta grindin úr Fuglafirði hevur nú verið ein túr á Føroyabanka. Eftir at grindin mundi møtt merktu klaksvíksgrindini á Hattonbanka fyri viku s…

Merktu grindirnar tætt saman

27.09.2024

Tað var um reppið, at báðar merktu grindirnar møttust á Hatton bankanum, 300 fjórðingar sunnan fyri Føroyar. Men grindirnar heilsaðu kortini ikki upp …

Nú eru tvær merktar grindir

19.09.2024

Hin 16. september var ein lítil grind á 20 hval merkt á Klaksvík. Við sera góðari hjálp frá fólki á bátum og á landi var grindin hildin til, og fylgis…

Merktu grind í Klaksvík

17.09.2024

Mánamorgunin 16. september lá ein lítil grind á Pollinum í Klaksvík. Av tí at kaggarnir í Norðoyggjum og Eysturoy vóru fullir, varð avgjørt at merkja …

Merkta grindin sunnan fyri Rockall

12.09.2024

Grindahvalirnir, ið vórðu merktir á Fuglafirði 3. september, hava hildið kósina suðureftir, og eru nú komnir suður um Rockall. Hvalirnir ferðaðust fyr…

Viðkomandi verkætlanir