Havið
Á síðuni:
Umleið 71% av heimsins yvirflatu er hav og í føroyskum øki er havið 99,5% av yvirflatuni.
Havið kring Føroyar er í stóran mun merkt av rákinum av Atlantssjógvi, sum ferðast inn í Norðurhøv og møtir Eysturíslandssjógvi stutt norðan fyri Føroyar. Eginleikar hjá hesum sjógvum eru karmar um havvistskipanirnar bæði á grunnum og djúpum – havvistskipanir, sum eru búøki hjá eitt nú botnfiski og uppsjóvarfiski.
Javni hitin í sjónum tryggjar eisini tað lutfallsliga heita veðurlagið vit hava, ímeðan sjóvarfall og aldur hava beinleiðis ávirkan á gerandisdagin hjá fólki, sum virka á havinum.
Havstovan kannar regluliga umhvørvið í havinum. Endamálið er at skilja og fylgja við í teimum broytingum, sum henda og sum ávirka okkara havvistskipanir eins væl og veðurlagsbroytingar í heiminum.
Havøkið millum Ísland og Skotland
Havøkið millum Ísland og Skotland. Føroyskt havøki (EEZ) er teknað við klænari svartari linju. Litirnir eru vatnskorpuhiti (mátað frá fylgisveini), har reyðu litirnir eru Atlantssjógvur, ímeðan kaldur sjógvur við arktiskum uppruna er bláur. Á markinum millum hesi sjógvasløgini er íslandsfronturin (grá stiplað linja). Sjógvurin inni á Landgrunninum er nakað kaldari enn Atlantssjógvurin og fronturin teirra millum er teknaður við klønum svørtum pílum. Størru pílarnir vísa rák í teimum ovaru løgunum. Klønu gráu linjurnar eru dýpdarlinjur.
Landgrunnurin
Tann grynsti parturin av føroyskum sjóøki er tann føroyski landgrunnurin ella bara Landgrunnurin, sum hann vanliga verður nevndur. Landgrunnurin líkist í skapi nógv einum tríkanti við einum horni suðureftir. Innast við land er Landgrunnurin hampuliga flatur; men longri úti verður botnurin brattari, og tað verður nevnt “Hellingin”. Markið millum Landgrunn og Helling er summastaðni norðanfyri nakað grynnri enn 200 metrar; men eystanfyri liggur tað í støðum djúpari enn 300 metrar.
Landgrunnurin og havøkini kring hann. Litirnir visa botndýpi, og kassin ovarlaga høgrumegin á myndini vísir, hvat dýpi hvør litur merkir. Botnkortið hevur Knud Simonsen gjørt.
Bókin Havið
Meiri nágreinar upplýsingar um havumhvørvið kunnu eisini finnast í bókini ”Havið”.
Vit viðmæla
Viðkomandi tíðindi
Gevið gætur: Mátiútgerð norðanfyri
26.08.2024
Amerikanska granskingarskipið Neil Armstrong setir í løtuni (21.-26. august, 2024) níggju havfrøðiligar fortoyningar á botn norður av Íslandsryg…
Er glotti at hóma hjá botnfiski í 2024?
10.04.2024
Føroyski toskastovnurin er vorðin søguliga lítil, og hetta er helst úrslit av bæði ovurfiskiskapi og broytingum í havumhvørvinum. Týdningarmikið, og a…
Er “Golfstreymurin” í ferð við at vikna?
15.02.2024
Í nýggjari grein í vísindaliga tíðarritinum Science Advances vísa hollendskir granskarar á, at ”Golfstreymurin” er á veg á eitt markamót. Hetta byggja…
Nýggj ritgerð um heita rákið millum Ísland og Føroyar
17.08.2023
Nýggj vitan um rákið av heitum sjógvi norðan fyri okkum er júst komin í vísindatíðarritinum Ocean Science. Tvørtur um undirsjóvarryggin millum Ísland …
Hitabylgja í havinum
29.06.2023
Seinastu 1-2 vikurnar hevur ein hav-hitabylgja tikið seg upp í eystara parti av Norðuratlantshavi. Hitabylgjan hevur verið serliga ógvuslig í økinum v…
Jákup Sverri verið á hydrografitúri
26.05.2023
Tann 17. mai fór Jákup Sverri á hydrografitúr, har ein av uppgávunum var at taka streymmátarar upp. Lagt varð fyri norðanfyri, har ein streymmátaraboy…
Ph.d.-skeið um hav- og vistfrøði
20.03.2023
21. august – 1. september 2023 skipa granskarar á Havstovuni fyri spennandi ph.d.-skeiði um sambandið millum hav- og vistfrøðina í eystara parti av No…
Bogi Hansen heiðraður á ICES Decadal Symposium
24.06.2022
ICES hevur júst hildið sonevnda Decadal ráðstevnu í Bergen, har Bogi Hansen, havfrøðingur á Havstovuni, var ein av heiðursgestunum. ICES skipar tíggju…
Jákup Sverri verið eftir streymmátarum
25.05.2022
Tann 11. mai fór Jákup Sverri á hydrografitúr, har ein av uppgávunum var at taka streymmátarar upp. Hetta eru teir fimm mátararnir, sum Jákup Sverri f…
Íslendsk streymboya rak inn í Haraldssund
10.05.2022
Um hálvan januar 2021 bóru alarar hjá Bakkafrost eyga við eina streymboyu, sum var rikin inn á Haraldssund. Hetta vísti seg at vera ein streymboya, su…
Tveir djúpir havstreymar undan kavi
10.05.2022
Tveir djúpir havstreymar eru nýliga avdúkaðir, IcelandFaroe Slope Jet og Faroe Shetland Channel Jet. Annar gongur fram við hellingini á norðaru síðu á…
Yvirlitsgrein um havfrøði og tøðevnir í sjónum
20.01.2022
Veðurlagsbólkurin hjá ST (IPCC) væntar, at veðurlagsbroytingar fara at viðføra lækkandi nøgdir av tøðevnum í sjónum. Hetta kemur serstakliga at gera s…
Subpolari meldurin stýrir vistskipanum
18.12.2020
Vistskipanir eru ikki støðugar. Vistskipanin á føroyska landgrunninum broytist bæði við einum syklusi á 58 ár og einumsyklusi, sum tekur áratíggju. Su…
Havið fløðir – eisini kring Føroyar
18.12.2020
Umframt mangt annað hava veðurlagsbroytingarnar við sær, at havið fløðir. Vatnskorpan hækkar mest sum alla staðni kring heimin, og tað ger hon eisini …
Djúpur havstreymur fram við Íslandsrygginum útgreinaður
26.10.2020
Í dýpinum í Norðurhøvum er ísakaldur sjógvur, sum ferðast suðureftir og flýtir yvir Grønland-Skotland ryggin, serliga gjøgnum Danmarkarsundið og Banka…
Subpolari meldurin stýrir eisini vistskipanum í grønlendskum sjógvi
08.10.2020
Tað er nú vælkent at subpolari meldurin ávirkar vistfrøðina í norðureystara parti av Atlantshavinum – altso um okkara leiðir. Í nýggjari vísindaligari…
Fuglberg fann Argo-flot
17.04.2018
Av og á fær Havstovan ymsar lutir í húsið, sum fólk hava funnið á sjógvi ella landi. Tíðliga í januar fekk trolarin Fuglberg ein gulan lut í trolið, s…
Heimshøvini verða súrari
29.09.2014
Síðani ídnaðarkollveltingina fyri umleið 200 árum síðani er innihaldið av CO2 í luftini hækkað um 40% frá 280 ppm (partar per millión) til 400 ppm og …
Samantvinna gamalt og nýtt
01.09.2008
Nýggjar kanningar staðfesta, at gamlar mátingar fyri árini 1914 til 1969 kunnu væl brúkast saman við teimum hitamátingum, ið Fiskirannsóknarstovan hev…
Fjarstýrdir kavbátar rannsaka havsins kalda hjarta
01.09.2007
Smáir kavbátar kanna hitan, saltinnihaldið, streymin og plantuplankton í havinum við Føroyar. Endamálið er at útvega upplýsingar um tað termohalina rá…
Ljóðsignal fær sendara upp aftur
01.09.2007
Fiskirannsóknarstovan hevur alt árið fleiri fortoyingar við streymmátarum liggjandi kring Føroyar. Av tí at hesar fortoyingar liggja nakað væl undir v…
Kanningar av hitafronti
01.09.2005
Sjógvurin inni á Landgrunninum hevur alstóran týdning sum uppvakstrarøki hjá m.ø. toski. Hvussu árgangirnir hilnast er tengt at, hvussu stór blandingi…
Viðkomandi verkætlanir
ObsSea4Clim – Ocean observations and indicators for climate and assessments
ObsSea4Clim skal skapa ein betri platform, har ymisk lond kunnu geva sítt íkast til evropiskar kanningar av teimum týdningarmestu hav- og veðurlags-viðurskiftunum. Endamálið er at stuðla undir meiri nágreinum veðurlagsanalysum og -forsøgnum, bæði regionalt og globalt, og menna nøkur ítøkilg mál fyri burðardyggari framtíð.
Si-4-Eco – Silicate – gyre dynamics: consequences for north Atlantic ecological productivity
The main objective is to investigate and quantify how the sub‐polar gyre in the north Atlantic affects the productivity of multiple trophic levels throughout the food web.