Toskur á Landgrunninum

Endamálið við verkætlanini er at kanna vøkstur hjá toski og hýsu undir Føroyum yvir eitt langt tídarskeið og at seta hetta í samband vid havstreymar, sjóvarhita og føði.

Nebbasild er týdningarmikil føði hjá toski, og taltilfarið, sum Havstovan regluliga fær um nebbasild (spp.), tekur støði í magakanningum av toski á árligu yvirlitstrolingunum á Landgrunninum og í yngultølunum frá árliga yngultúrinum. Hesir túrar eru lagdir fastar tíðir á árinum. Saman merkir hetta, at árstíðarbroytingar í útbreiðslu og nøgd av ymsu nebbasilda-stovnunum ikki síggjast í vanliga innsavnaða taltilfarinum. Í 2019 var óvanliga góður fiskiskapur eftir toski heilt nær landi, sum sást aftur í avreiðingarseðlum. Hesin fiskurin var rak. Hendan verkætlanini varð sett í verk at kanna lívfrøðina hjá nebbasild, herundir sløg, mongdir og atferð, á firðum og sundum við Føroyar, sum skuldi setast í samband við atferð hjá vaksnum toski, millum annað eginleikan at koma nær landi, og hvussu hetta ávirkar yvirliving hjá smáfiski og harvið framtíðar fiskiskap. Hetta var gjørt við at kanna tosk frá landingum av rundum fiski, við at gera magakanningar, har serligur dentur var lagdur á at útgreina nebbasild í magainnihaldinum. Eisini varð serstøk videoútgerð fingin til vega at kanna slagsamansetingina av fiski inni við land og við serstøkum telduforriti eisini skráseta longdir av fiski á videoupptøkunum. Út frá magakanningunum av toskinum og kanningum á nebbasildatúrinum í 2020 ber ikki til at siga, at slánarnir (toskurin) komu inn undir land at eta nebbasild. Tó bleiv staðfest, at nebbasild spp. í føroyskum sjógvi gýtir bæði um várið og um heystið. Samansetingin av fiski skrásett í videokanningunum var merkt av, at nógvur seiður var allastaðni, meðan sera ymiskt var um toskur og/ella smáfiskur varð skrásettur á sama stað og somu tíð.

Høvuðsendamálið við verkætlanini var at nýta ein nýggjan hátt at kanna fiskastovnar, har umhvørvis DNA (uDNA) verður brúkt. Umhvørvis DNA í havinum kemur fyri ein part frá fiskastovnunum í økinum og kann kannast við at taka bara nakrar fáar litrar av sjógvi. Serligur dentur varð lagdur á tosk á Føroyabanka vegna tann stóra fíggjarliga týdningin av hesum stovni saman við umsitingarligum tiltøkum, sum tað at steingja Bankan fyri vinnuligari veiðu. Ein týðandi partur var at meta um sjálvan kanningarháttin. Til tess varð vevnaður kannaður fyri onnur fiskasløg í toskaættini. Eisini varð øll kanningargongdin mett við at kanna akvariuvatn frá Sjósavninum. Í verkætlanini vórðu royndir av uDNA úr sjógvi samanbornar við trolveiðu á 35 hálum bæði á Landgrunninum og Føroyabanka. Niðurstøðan er, at uDNA kann nýtast til at kanna útbreiðslu av botnfiskastovnum við úrslitum, ið kunnu samanberast við vanligu yvirlitstrolingarnar.