Vís undanfarnu úrslit
Gevið gætur: Mátiútgerð norðanfyri
Amerikanska granskingarskipið Neil Armstrong setir í løtuni (21.-26. august, 2024) níggju havfrøðiligar fortoyningar á botn norður av Íslandsrygginum (Mynd 1). Henda útgerð røkkur upp á 100 metra dýpi, og tískil er týdningarmikið, at fiskifør geva sær far um hana.
Mynd 1. Staðsetingin av nýggju útgerðini, sum víst í skipanini hjá Sørfartsstyrelsen, sí leinki og vel “Færøerne” í breddanum omanfyri.
Hesar fortoyningar standa tískil sum eitt “stik” frá botni og upp á 100 m dýpi, norður av Íslandsrygginum, sum víst í Mynd 2.
Mynd 2. “Stikið” við fortoyningum (bláar strikur, bert 8 av 10 vístar), sum gongur frá Íslandsrygginum (til vinstru) og í ein landnyrðing inn í Norskahavið. Litirnir vísa hita, har reytt er lýggjur atlantssjógvur, sum rekur norður móti Arktis, og korkalitt er ísakaldi sjógvurin, sum ferðast suður móti Bankarennuni. Svørtu linjurnar vísa evinsvektina á sjónum (minus 1000; tvs at 28.03 merkir 1028.03 kg/m3, osfr).
Vegna vanda fyri at trol kunnu fløkjast upp í útgerðina, verða knattstøðurnar vístar á almenna sjókortinum hjá Søfartsstyrelsen og á skipanini Fishfact, sum nógvir skiparar brúka. Vit mæla til, at fiskiskip vísa varsemi í hesum økinum, sum er nær við íslendska markið (Mynd 1 og Talva 1).
Talva 1. Knattstøðurnar hjá fortoyningunum.
| Navn | Knattstøða | Botndýpi (m) |
|---|---|---|
| UFO1 | 63°36.21’N – 008°51.07’W | 643 |
| UFO2 | 63°39.7’N – 008°39.83’W | 712 |
| UFO3 | 63°43.03’N – 008°29.11’W | 806 |
| UFO4 | 63°46.45’N – 008°18.06’W | 932 |
| UFO5 | 63°49.8’N – 008°07.21’W | 1082 |
| UFO6 | 63°53.25’N – 007°56.01’W | 1236 |
| UFO7 | 63°56.59’N – 007°45.16’W | 1409 |
| UFO8 | 64°00.08’N – 007°33.76’W | 1614 |
| UFO9 | 64°03.85’N – 007°05.65’W | 2417 |
| UFO10 | 64°07.27’N – 006°56.70’W | 2798 |
Fortoyningarnar eru línur, strektar millum tungt søkk á botni, og eitt flot á 100 m dýpi. Vísindalig útgerð ferðast upp og niður eftir hesum línum tvær ferðir um dagin. Nærri lýsing av fortoyningunum sæst á myndunum.
Mátingarnar eru partur av stórari verkætlan (UFO), hvørs endamál er at staðfesta, hvaðani ísakaldi sjógvurin, sum floymir vestur úr Bankarennuni, stavar. Hetta rák er partur av stóra termohalina rákinum (Havsins Kalda Hjarta), sum m.a. viðvirkar til, at vit hava eitt lutfalsliga lýtt verðurlag í Føroyum. Seinastu árini hava vit í miðlum javnan hoyrt um óttan fyri, at hetta hjarta kann vikna, og at miðalhitin um okkara leiðir fer at lækka. Nýggju mátingarnar, sum eftir ætlan skulu gerast í eitt ár (august 2024 til august 2025), fara at verða grundarlag fyri neyvari greining av hesum torskilda, men týdningarmikla, spurningi. Talan er um samstarv millum amerikanska granskingarstovnin Woods Hole Oceanographic Institution, Havstovuna í Føroyum og Universitetið í Bergen, Noregi.
Okkara granskingarskip, Jákup Sverri, siglir eisini norður við eini fortoyning (UFO 10) í komandi viku, sum tó verður sett so mikið djúpt, at vandi ikki er fyri samanrenning við trol.
Hjálmar Hátún
Umhvørvi
Havfrøðingur, Ph.D
hjalmarh@hav.fo / +298 22 90 92
Vangi í PURE / Greinar / CVViðkomandi tíðindi
Veðurlagsdagur 2025
06.03.2025
Hvussu standa Føroyar seg við broytandi veðurlagi? Eru vit fyrireikað? Hvat kunnu vit vísa á, sum er gjørt? Hvat verður gjørt fyri at máta gongdina í …
Karin Margretha vann snarrøðukapping á Vísindavøkuni
27.09.2024
Á Vísindavøkuni 2024 var ein snarrøðukapping hildin. Karin Margretha Húsgarð Larsen, deildarleiðari á Umhvørvisdeildini á Havstovuni, luttók við eini …
Sjógvurin niðri við botn í Bankarennuni er hitnaður
30.08.2024
Í eini nýggjari grein í vísindatíðarritinum “Geophysical Research Letters” verður víst á, at sjógvurin niðri við botn í Bankarennuni er hitnaður seina…
Gevið gætur: Mátiútgerð norðanfyri
26.08.2024
Amerikanska granskingarskipið Neil Armstrong setir í løtuni (21.-26. august, 2024) níggju havfrøðiligar fortoyningar á botn norður av Íslandsryg…
Samandráttur av Veðurlagsdegnum 2024
08.07.2024
Nú ber til at lesa samandrátt av væleydnaða Veðurlagsdegnum 2024, sum varð hildin á Hotel Hafnia týsdagin 19. mars 2024. Undir tiltakinum vórðu veðurl…
Nógvur gróður at síggja á hydrografitúri
28.05.2024
Tann 15. mai fór Jákup Sverri út at taka streymmátarar upp og gera hydrografiskar kanningar. Mátað var eftir seks skurðum, harav seks vóru sonevndir s…
Er “Golfstreymurin” í ferð við at vikna?
15.02.2024
Í nýggjari grein í vísindaliga tíðarritinum Science Advances vísa hollendskir granskarar á, at ”Golfstreymurin” er á veg á eitt markamót. Hetta byggja…
Karin Margretha H. Larsen vald í ráðgevandi toymið fyri veðurlagsgransking
05.02.2024
Nationalt Center for Klimaforskning (NCKF), sum húsast hjá Danmarks Meteorologiske Institut (DMI), hevur valt 17 limir í nýtt ráðgevandi toymi. Eitt f…
