Svartkjaftur

Endamálið við verkætlanini er, at skilja og gagnnýta sambandið millum havklima í Norðureysturatlantshavi og bæði útbreiðslu av svartkjafti og tilgongd av ungfiski til hendan búskaparliga týdningarmikla stovn. Áherðsla verður løgd á sannlíku ávirkanina frá atmosferuni og stóra subpolara meldrinum. Henda vitan kann leggja lunnar undir møguleikan at framskriva tilgongdina hjá svartkjafti. Vit miða ímóti – saman við arbeiðsbólki hjá ICES – at gagnnýta úrslitini í veruligu umsitingini av hesum sera umskiftiliga fiskastovni.

Ætlanin er, at fáa betur greiði á nøgdum og samanseting av djóraæti eystan-, vestan-, og sunnan fyri Føroyar frá 1993 til 2023. Við at samantvinna vitanina frá hesi 30-ára longu tíðarseriu av djóraæti við havkanningar, fæst størri vitan um, hvussu havfrøði ávirkar djóraætið um okkara leiðir. Eisini verður kannað, hvussu skiftandi nøgdir og samanseting av djóraæti ávirka svartkjaft og hvítningsbróðir. Harafturat verður kannað, hvussu reyðæti spjaðist, tá tað er rikið út úr Bankarennuni sunnan fyri Føroyar, og hvat ið hendir við hesum reyðætinum. Spurningar viðvíkjandi hesum eru m.a. um hetta reyðætið doyr ella um tað megnar at gýta komandi vár.

Eftir at hava kannað umleið 400 magar av uppsjóvarfiski (makreli, sild og svartkjafti), hava vit ment mannagongdir, har ið “turrvekt” er nýtt heldur enn “vátvekt” fyri at fáa álítandi upplýsingar um nøgdina av føði, sum fiskurin etur. Munurin millum vátvekt og turrvekt er, at innihaldið er turkað í einum ovni áðrenn tað verður vigað. Vætan í magunum kann ofta viga meir enn sjálvt innihaldið, og tá gerast mátingarnar óneyvar. Eisini er tað av stórum týdningi, at magarnir verða kannaðir skjótast gjørligt. Grundin er at innihaldið oftani er smátt djóraæti sum tránar og forferst undir frysting. Verkætlanin vísti greitt, at úrslitini eru ymisk, alt eftir um magainnihaldið verður gjørt upp í tali ella turrvekt. Tá ið hugt verður eftir samansetingini av føði hjá sild og makreli, er djóraæti tann føðibólkur, sum er mest sjónligur í skrásettu føðini. Men tá ið hædd verður tikin fyri vektini av teimum ymisku føðibólkunum, vísir tað seg, at djóraæti verður yvirhálað av t.d. fiskarestum og amphipodum (størri krabbadjórum). Tá ið hugt verður eftir ávikavist sild og makreli, var munur at síggja millum fiskasløgini. Í makrelmagunum er størri breidd í føðisamansetingini, og serliga vóru smærri copepodar (krabbadjór) at finna í størri nøgdum í makreli enn sild. Harumframt var nøgdin av føði í makrelmagaunum í miðal størri enn í sildamagunum í sama øki.