Vís undanfarnu úrslit
Rita
Rissa tridactyla
Ritan er eitt tað talríkasta fuglaslagið í Føroyum. Hon finst kring alt landið í fuglabjørgum og hevur eitt sera eyðkent lát, sum hoyrist hart og støðugt.
Status viðvíkjandi reyðlista
Talið av ritum kring heimin hevur tey seinastu trý ættarliðini verið í stórari afturgongd. Væntandi heldur hendan minkingin fram. Tí verður slagið mett at vera viðbrekið í mun til IUCN reyðlistan.
Stovnsmeting
Í seinastu landsumfatandi teljing av fugli í Føroyum varð mett, at tað vóru umleið 230.000 nørandi pør av ritum í Føroyum. Hendan teljingin var í 1980’unum.
Árligar fuglateljingar verða gjørdar á útvaldum støðum, eitt nú í Høvdanum í Skúvoy. Hesar teljingar kunnu geva eina ábending um, hvussu ritustovnurin er fyri í Føroyum. Fuglakanningarstøðin hevur talt rituna í Høvdanum í Skúvoy á hvørjum ári í tíðarskeiðnum 2001-2023. Í 2001 var talið 5062. Síðani var ein stór minking fram til 2005. Frá 2005 til 2011 var ógvuliga lítið av ritu at síggja í Høvdanum, men so byrjaði talið at vaksa aftur fram til 2020 tá talið var 3406 ritur. Frá 2022 til 2023 minkaði talið nógv, og er ikki óhugsandi at hetta var orsaka av fuglakrími.
Í Vestmannabjørgunum hevur mann síðani 1987 sæð eina stóra afturgongd í tali av ritureiðrum.
Útbreiðsla
Ritan heldur til um mest sum alla norðaru hálvukúlu. Tey gulu økini eru støð, har hon reiðrast. Í teimum grønu er hon búføst, og tey bláu økini vísa útbreiðsluøkið. Um veturin ferðast ritan vestur í hav.
Ferðing
Í tíðarskeiðnum 2015-2022 vórðu 55 ritur merktar við GLS-loggarum í Føroyum. Hetta kortið vísir, hvar ið riturnar hava verið hetta tíðarskeiðið. Litaðu økini vísa, við alsamt sterkari liti, tann 25%, 50% og 75% kjansin fyri, at fuglurin finst í tí økinum.
Um tú vilt vita meira um ferðing hjá fugli við slíkum loggarum, far so inn á leinkjuna SEATRACK niðanfyri og vel tey viðkomandi filtrini. Á hesum kortinum er “Species” sett til “Black-legged Kittiwake” og “Colony” sett til “Faroe Islands”.
Lívfrøði
Eyðkenni
Ritan er eitt likkuslag og er um miðal til støddar. Hon hevur eitt lítið gult nev og myrk eygu. Hon er hvít við gráum veingjum og svørtum oddum á veingjunum. Tað finnast ymisk ritusløg, men slagið í Føroyum hevur svørt bein.
Nøring og vøkstur
Ritan hevur summarvist í Føroyum og leitar sær suðureftir um veturin ella út á opið hav.
Ritan kemur aftur til bølið í januar og verpir ofta í mai ella juni. Gamalt var, at hon kom aftur av havleið um Grækarismessu. Nær ritan verpir, er millum annað tengt at hitanum. Pisurnar verða floygdar í juli og august, og tá byrja riturnar eisini at ferðast til sítt vetrarvist. Um ritan ikki fer til lands at nørast, kann hon vera á havinum alt árið. Tó má hon til lands at drekka vatn.
Ritan byggir sær oftast reiður í bjørgum. Tilfarið er gras, fjaðrar og runa, sum hon klínur og letur turka í eina tíð. Aftaná hevur hon eitt sterkt reiður, sum hon kann byggja víðari uppá tey komandi árini. Hon verpur vanliga tvey egg, men stundum trý. Í berginum heldur hon til í stórum fuglabølum saman við øðrum ritum og øðrum fuglasløgum. Ritan er opportunistur og kann eisini byggja sær reiður á t.d. húsum og strondum.
Árlig yvirskipað ringrás hjá fugli, sum nørist.
Føði
Ritan etur fjølbroytt. Hon livir mest av ryggleysum dýrum úr havinum, so sum høgguslokki og rækjum. Tá ið hon nørist, kann hon finna uppá at eta lindýr, krabbadýr, maðkar og enntá plantur. Undir reiðringini leitar hon serliga eftir nebbasild til pisunar. Tá ið hon heldur til úti á havinum um veturin, etur hon eisini djóraæti og slógv frá fiskiskipum.
Viðkomandi tíðindi
Gróðurin á Landgrunninum met góður í ár
22.07.2024
Í útvarpssamrøðu við Kringvarpið í farnu viku greiddi Sólvá Jacobsen, lívfrøðingur á Havstovuni, frá gróðrinum á Landgrunninum, sum í ár hevur verið m…
Vevmyndir úr lundaholum í Skúvoynni
19.07.2022
Havstovan hevur í nøkur ár fylgt við gongdini í lundaholum í Skúvoynni við vevmyndatólum. Fyrstu royndirnar vórðu gjørdar í 2005. 15 lundaholur eru gj…
Við til at friða týdningarmikiðøki í altjóða sjógvi
10.05.2022
Flestu sjófuglasløg í Norðuratlantshavi eru minkað ógvuliga nógv seinastu áratíggjuni. Nógvar kanningareru gjørdar fyri at royna at finna útav, hví so…
Fuglurin rýmir úr Vestmannabjørgunum
10.05.2022
Bert 5% av lomviga og 1% av ritureiðrum vóru at síggja i Vestmannabjørgunum summarið 2021, samanborið við teljingar í ávikavist 1972 og 1987. Hetta er…
Vevmyndir úr lundaholum í Skúvoynni
19.08.2021
Havstovan hevur í nøkur ár fylgt við gongdini í lundaholum í Skúvoynni við vevmyndatólum. Fyrstu royndirnar vórðu gjørdar í 2005. 15 lundaholur eru gj…
Merkta føroyska parið
18.12.2020
Hjá skrápi skiftast bøgan og steggin um at bøla egginum. Tað er sjón fyri søgn í taltilfarinum frá einumføroyskum skrápapari við GLS-loggarum. Tá vetu…
Ferðingarmynstrið hjá føroyska skrápinum
18.12.2020
Á fyrsta sinni er ferðingarmynstrið hjá føroyska skrápinum staðfest. Eftir bútíðina ferðast hann allan vegin úr Føroyumtil suðurendan á Suðuramerika. …
Talið á ternum og ternubølumminkað seinastu 15 árini
23.10.2018
Síðani 2003 hevur Havstovan skipað fyri teljing av ternum og ternupisum um alt landið. Vit hava biðið bøndur, røktarar og onnur áhugað fólk siga okkum…
Fuglateljing við dronu
09.10.2017
Havstovan telur súlurnar í Mykineshólmi umleið 10. hvørt ár. Fuglarnir verða taldir eftir myndum. Summarið 2016 vórðu myndirnar á fyrsta sinni tiknar …
Harðir vetrar stimbra sjófugl
21.09.2017
Støðan hjá føroyska sjófuglinum er nógv batnað seinastu tvey árini – eftir 15 sera vánalig ár. T.d komu væl fleiri ritupisur undan bæði í 2016 og 2017…
Seinasta lundapisan klár at fara
01.09.2017
Nú er seinasta pisan í Byrgisbakka í Skúgvi klár at fara; bara eitt sindur av dúni er eftir á høvdinum. Tað er lítil friður á henni. Hon snøggar fjaðr…
Arktiskur sjófuglafundur í Føroyum
24.04.2017
Havstovan og Uttanríkis- og Vinnumálaráðið hava verið vertir fyri tí árliga arbeiðsfundinum hjá arktiska sjófuglabólkinum CBird (Circumpolar Seabird G…
Sólarmyrkingin ávirkaði fuglin í Skúgvoy
19.09.2016
Sunnudagin 20. mars 2015 var sólarmyrking í Føroyum, men hvat gjørdi fuglurin í Høvdanum í Skúgvoy? Hetta er úr Sjóvarmál 2016, les víðari her. Viðkom…
Merkja sjófugl fyri at kanna, hvar hann heldur til um veturin
29.09.2014
Havstovan er við í eini stórari verkætlan fyri at kanna, hvar sjófuglurin er um veturin. Hetta verður gjørt við at seta goymslumerki á beinið á flestu…
Pisur sum vistfrøðiligt mát
07.11.2013
Ein háttur at kanna „heilsuna“ hjá eini vistskipan, er at nýta burðarúrslitið hjá ávísum sjófugli. Í Føroyum er samband millum burðarúrslitið hjá ritu…
Pisurnar doyggja í hungri
07.11.2013
Nebbasildin, sum er besta føðin hjá lundanum, hevur svikið so dyggiliga, at stórur partur av lundanum verpur als ikki ella gevst at verma, áðrenn pisa…
Ein sveimari við plastikki í maganum
23.08.2012
Næstan annar hvør havhestur við Føroyar hevur meira plastik í maganum enn ásetta markvirðið. Vindur og reyðæti havastóran týnding fyri trivnaðin hjá h…
Ov feitt fyri ternuna
23.08.2012
Nógv bendir á, at høvuðsføðikeldan hjá ternuni, nebbasildin, var so væl fyri í 2009, at hon bleiv óatkomulig hjá ternuungunum. Árið sá út til at geras…
Riturnar eru í Labradorhavinumum veturin
01.09.2011
Í 2009 setti Fuglakanningarstøðin ljósloggarar á ritur fyri at kanna, hvar tær eru um veturin. Tá ið riturnar komu aftur á sumri 2010 sást, at tær høv…
Besta árið hjá ternum í langa tíð – hóast nógvir ungar doyðu
01.09.2010
Meiri føði var í 2009 enn undan farnu árini, og tí megnaðu ternurnar at halda lív í ungunum, til teir vóru um at verða floygdir. Hetta er úr Sjóvarmál…
Kanna, hvar riturnar ferðast um veturin
01.09.2009
Í summar merkti Havstovan 20 ritur í Stóru Dímun við geolocatorum fyri at kanna, hvar tær halda til um veturin. Hetta er liður í einum samstarvi, har …
Havhestur druknar á línu
01.09.2008
Línuskip fáa eini 5.000-25.000 havhestar á hvørjum ári. Havhestarnir royna at taka agnið av línuni, men gerast fastir og drukna. Hóast hjáveiðan helst…
Ritan í minking
01.09.2007
Ritustovnurin í Føroyum minkar, tí ov fáar pisur koma undan. Seinastu fýra árini hava verið út av lagi ring. Orsøkin er helst, at lítið hevur verið ti…
Minni av ruski í føroyskum sjógvi enn í Norðsjónum
01.09.2004
Tað undrar helst ongan, at minni av ruski er í føroyskum sjógvi enn í Norðsjónum, men tey flestu høvdu helst roknað við, at munurin var størri. Hetta …
Fuglakanningar
01.09.2003
Tal av lomviga, lunda, ternum og grásúlum minkaði í 2003, so hetta árið royndist illa hjá sjófuglinum. Plastikk, funnið í havhestamagum, kann nýtast s…
