Vís undanfarnu úrslit
Lundi
Fratercula arctica
Lundin er ein av talríkastu sjófuglunum í Føroyum. Hann er væl kendur við sínum flotta litríka nevi og eyðsýnda búna, og hann kann sigast at verða eyðkennis fuglur í Norðuratlantshavið.
Lundin er ein álkufuglur eins og lomvigin og álkan.
Status viðvíkjandi reyðlista
Tann evropeiski lundastovnurin hevur verið í minking seinastu trý ættarliðini. Tí verður lundin í tí førinum mettur at hoyra undir flokkingina “Viðbrekið” á reyðlistanum hjá IUCN. Í Føroyum hoyrir hann undir flokkin “Viðbrekið”.
Útbreiðsla
Lundin er útbreiddur í øllum norðuratlantssjónum. 80 % av stovninum heldur til í Íslandi og Noregi. Lundastovnar hava verið í afturgongd síðan 2000, m.a. orsaka av at tað hevur gingið illa við reiðringini. Í Føroyum hevur stovnurin eisini verið í afturgongd.
Tey bláu økini á kortinum vísa hvar lundin heldur til, meðan tey gulu økini vísa hvar hann reiðrast.
Ferðing
Í tíðarskeiðnum 2014-2022 vórðu 31 lundar merktir við GLS-loggarum í Føroyum. Hetta kortið vísir, hvar ið hesir lundarnir hava verið hetta tíðarskeiðið. Litaðu økini vísa, við alsamt sterkari liti, ein 25%, 50% og 75% kjans fyri, at fuglurin finst í tí økinum.
Um tú vilt vita meira um ferðing hjá fugli við slíkum loggarum, far so inn á leinkjuna SEATRACK niðanfyri og vel tey viðkomandi filtrini. Á hesum kortinum er “Species” sett til “Atlantic puffin” og “Colony” sett til “Faroe Islands”.
Lívfrøði
Eyðkenni
Lundin sær serstakur út við sínum stóra litfagra nevi. Hann er svartur um bakið og høvdið og hevur hvíta bringu. Hann hevur reyð eygu og við einari svartari linju. Lundin hevur eitt skap sum ger hann til ein frálíkan svimjara og kavara.
Við at hyggja at foyrunum á nevinum, ber til at siga um lundin er óbúgvin ella búgvin. Tó ber ikki til at siga hvussu gamal hann er út frá hesum. Um veturin er nevið dimmari tí hann hevur kastað hornskónina av nevinum.
Ungfuglurin hevur eitt smalari og dimmari litt nev enn tann vaksni fuglurin. Tann gamli fuglurin hevur, eins og ungfuglurin, dimmari litir um veturin, men hansara nev er eitt sindur breiðari.
Nøring og vøkstur
Lundin eigur bæði í urðum og í valbergi. Í urðrum reiðrast hann ímillum steinarnar, meðan hann í valbergi grevur sær holur at reiðrast í. Holurnar eru ofta so djúpar at fólk ikki røkka inn til reiðrið við arminum.
Lundi livur leingi – meiri enn 30 ár. Hann búnast tá hann er 3-6 ár. Tá ið hann byrjar at nørðast skiftast makarnir um at flúgva út og finna føði og at bøla eggið.
Gamalt var at, lundin kemur til Føroyar um summarmála (14. apríl). Lundin leggur oftast eitt egg stutt eftir at hann er komin til reiðrið. Klekingartíðin er eini 5-6 vikur og pisan verður floygd um Syftunsøku (2. juli). Hetta kann kann tó skifta og er treytað av ymsum umhvørvissligum viðurskiftum. Um miðjan august fer lundin av landinum og heldur fyri tað mesta til á opnum havi um veturin.
Tá ið lundin leitar sær føði og leitar sær aftur til holuna, má hann verða varin. Tað kann henda at onnur fuglasløg royna at rána føðina frá lundanum, ella royna at fanga lundan. Tað kann eisini henda at lundin verður etin av toski ella havtasku ímeðan hann leitar sær føði.
Árlig yvirskipað ringrás hjá lunda, sum nørist.
Føði
Lundin finnur sær føði við at kava. Hann fangar mestu føðina grynri enn 30 m undir vatnskorpuni, men hann kann kava niður á 60 m dýpi. Lundin sæst ofta við fiskayngli og nebbasild í nevinum og tá verður hann nevndur sildberi. Tann fiskurin, hann etur mest av, er nebbasild, men hann kann eisini taka annan fisk so sum sild og lodnu. Til tíðir kann lundin eisini eta djóraæti, krill og bustmaðkar.
Leinkir
The Royal Society for the Protection of Birds (RSPB)
Brittish Trust for Ornithology
Dispersion and vulnerability of marine birds and cetaceans in Faroese waters
Viðkomandi tíðindi
Gróðurin á Landgrunninum met góður í ár
22.07.2024
Í útvarpssamrøðu við Kringvarpið í farnu viku greiddi Sólvá Jacobsen, lívfrøðingur á Havstovuni, frá gróðrinum á Landgrunninum, sum í ár hevur verið m…
Vevmyndir úr lundaholum í Skúvoynni
19.07.2022
Havstovan hevur í nøkur ár fylgt við gongdini í lundaholum í Skúvoynni við vevmyndatólum. Fyrstu royndirnar vórðu gjørdar í 2005. 15 lundaholur eru gj…
Við til at friða týdningarmikiðøki í altjóða sjógvi
10.05.2022
Flestu sjófuglasløg í Norðuratlantshavi eru minkað ógvuliga nógv seinastu áratíggjuni. Nógvar kanningareru gjørdar fyri at royna at finna útav, hví so…
Fuglurin rýmir úr Vestmannabjørgunum
10.05.2022
Bert 5% av lomviga og 1% av ritureiðrum vóru at síggja i Vestmannabjørgunum summarið 2021, samanborið við teljingar í ávikavist 1972 og 1987. Hetta er…
Vevmyndir úr lundaholum í Skúvoynni
19.08.2021
Havstovan hevur í nøkur ár fylgt við gongdini í lundaholum í Skúvoynni við vevmyndatólum. Fyrstu royndirnar vórðu gjørdar í 2005. 15 lundaholur eru gj…
Merkta føroyska parið
18.12.2020
Hjá skrápi skiftast bøgan og steggin um at bøla egginum. Tað er sjón fyri søgn í taltilfarinum frá einumføroyskum skrápapari við GLS-loggarum. Tá vetu…
Ferðingarmynstrið hjá føroyska skrápinum
18.12.2020
Á fyrsta sinni er ferðingarmynstrið hjá føroyska skrápinum staðfest. Eftir bútíðina ferðast hann allan vegin úr Føroyumtil suðurendan á Suðuramerika. …
Talið á ternum og ternubølumminkað seinastu 15 árini
23.10.2018
Síðani 2003 hevur Havstovan skipað fyri teljing av ternum og ternupisum um alt landið. Vit hava biðið bøndur, røktarar og onnur áhugað fólk siga okkum…
Fuglateljing við dronu
09.10.2017
Havstovan telur súlurnar í Mykineshólmi umleið 10. hvørt ár. Fuglarnir verða taldir eftir myndum. Summarið 2016 vórðu myndirnar á fyrsta sinni tiknar …
Harðir vetrar stimbra sjófugl
21.09.2017
Støðan hjá føroyska sjófuglinum er nógv batnað seinastu tvey árini – eftir 15 sera vánalig ár. T.d komu væl fleiri ritupisur undan bæði í 2016 og 2017…
Seinasta lundapisan klár at fara
01.09.2017
Nú er seinasta pisan í Byrgisbakka í Skúgvi klár at fara; bara eitt sindur av dúni er eftir á høvdinum. Tað er lítil friður á henni. Hon snøggar fjaðr…
Arktiskur sjófuglafundur í Føroyum
24.04.2017
Havstovan og Uttanríkis- og Vinnumálaráðið hava verið vertir fyri tí árliga arbeiðsfundinum hjá arktiska sjófuglabólkinum CBird (Circumpolar Seabird G…
Sólarmyrkingin ávirkaði fuglin í Skúgvoy
19.09.2016
Sunnudagin 20. mars 2015 var sólarmyrking í Føroyum, men hvat gjørdi fuglurin í Høvdanum í Skúgvoy? Hetta er úr Sjóvarmál 2016, les víðari her. Viðkom…
Merkja sjófugl fyri at kanna, hvar hann heldur til um veturin
29.09.2014
Havstovan er við í eini stórari verkætlan fyri at kanna, hvar sjófuglurin er um veturin. Hetta verður gjørt við at seta goymslumerki á beinið á flestu…
Pisur sum vistfrøðiligt mát
07.11.2013
Ein háttur at kanna „heilsuna“ hjá eini vistskipan, er at nýta burðarúrslitið hjá ávísum sjófugli. Í Føroyum er samband millum burðarúrslitið hjá ritu…
Pisurnar doyggja í hungri
07.11.2013
Nebbasildin, sum er besta føðin hjá lundanum, hevur svikið so dyggiliga, at stórur partur av lundanum verpur als ikki ella gevst at verma, áðrenn pisa…
Ein sveimari við plastikki í maganum
23.08.2012
Næstan annar hvør havhestur við Føroyar hevur meira plastik í maganum enn ásetta markvirðið. Vindur og reyðæti havastóran týnding fyri trivnaðin hjá h…
Ov feitt fyri ternuna
23.08.2012
Nógv bendir á, at høvuðsføðikeldan hjá ternuni, nebbasildin, var so væl fyri í 2009, at hon bleiv óatkomulig hjá ternuungunum. Árið sá út til at geras…
Riturnar eru í Labradorhavinumum veturin
01.09.2011
Í 2009 setti Fuglakanningarstøðin ljósloggarar á ritur fyri at kanna, hvar tær eru um veturin. Tá ið riturnar komu aftur á sumri 2010 sást, at tær høv…
Besta árið hjá ternum í langa tíð – hóast nógvir ungar doyðu
01.09.2010
Meiri føði var í 2009 enn undan farnu árini, og tí megnaðu ternurnar at halda lív í ungunum, til teir vóru um at verða floygdir. Hetta er úr Sjóvarmál…
Kanna, hvar riturnar ferðast um veturin
01.09.2009
Í summar merkti Havstovan 20 ritur í Stóru Dímun við geolocatorum fyri at kanna, hvar tær halda til um veturin. Hetta er liður í einum samstarvi, har …
Havhestur druknar á línu
01.09.2008
Línuskip fáa eini 5.000-25.000 havhestar á hvørjum ári. Havhestarnir royna at taka agnið av línuni, men gerast fastir og drukna. Hóast hjáveiðan helst…
Ritan í minking
01.09.2007
Ritustovnurin í Føroyum minkar, tí ov fáar pisur koma undan. Seinastu fýra árini hava verið út av lagi ring. Orsøkin er helst, at lítið hevur verið ti…
Minni av ruski í føroyskum sjógvi enn í Norðsjónum
01.09.2004
Tað undrar helst ongan, at minni av ruski er í føroyskum sjógvi enn í Norðsjónum, men tey flestu høvdu helst roknað við, at munurin var størri. Hetta …
Fuglakanningar
01.09.2003
Tal av lomviga, lunda, ternum og grásúlum minkaði í 2003, so hetta árið royndist illa hjá sjófuglinum. Plastikk, funnið í havhestamagum, kann nýtast s…
