Vís undanfarnu úrslit
Sjógvurin niðri við botn í Bankarennuni er hitnaður
Í eini nýggjari grein í vísindatíðarritinum “Geophysical Research Letters” verður víst á, at sjógvurin niðri við botn í Bankarennuni er hitnaður seinastu tvey áratíggjuni. Hesin sjógvur rekur í dýpinum suður gjøgnum Íslandsdýpið og verður partur av Norðuratlantiskum djúpsjógvi, sum er týdningarmikil sjógvur í heimshøvunum. Hendan upphitingin kann hava ávirkan á temohalina rákið.
Niðri við botn í Bankarennuni rekur alsamt ísakaldur Yvirflotssjógvur á síni leið út í heimshøvini. Hesin streymur er partur av tí termohalina rákinum, sum er um øll heimshøvini. Rákið er drivið av, at sjógvur kólnar í høvunum norðan fyri okkum og tískil gerst tungur og søkkur niður á stór dýpi. Hetta hendir eitt nú í Grønlandshavinum norðan fyri Grønland-Skotland ryggin, sum er ein undirsjóvarryggur millum Grønland og Skotland (Mynd 1). Dýpini norðan fyri ryggin eru tískil fylt við ísakøldum sjógvi, og tað er hesin sjógvur, sum rekur yvir ryggin gjøgnum tey djúpastu skørðini í rygginum. Tað djúpasta skarðið er Bankarennan, og her er eitt støðugt rák av sonenvdum Yvirflotssjógvi – umleið ein triðingur av øllum Yvirflotssjógvi úr Norðurhøvum ferðast gjøgnum Bankarennuna. Størsti parturin av øllum yvirflotinum fer tó gjøgnum Grønlandsfjørðin millum Grønland og Ísland. Yvirflotssjógvurin er sera týdningarmikil fyri heimshøvini, tí hann eitt nú hevur við sær stórar nøgdir av oksygen og CO2, sum verður flutt við rákinum til onnur heimshøv.
Mynd 1. Undirsjóvarryggurin millum Grønland og Skotland, har tað gráa økið er grynnri enn 750 metrar. Hvítir pílar vísa djúpt yvirflotsrák, meðan reyðu pílarnir vísa rák av Atlantssjógvi inn í Norðurhøv. Millum føroyska landgrunnin og Føroyabanka (FB) er Bankarennan og gjøgnum hana streymar Bankarennuyvirflot.
Havstovan hevur síðani 1995 mátað rákið av yvirflotssjógvi í Bankarennuni. Sum víst á Mynd 2, er rákið støðugt, men hitin niðri við botn er hækkaður lutfallsliga nógv seinastu 20 árini. Samstundis er saltinnihaldið hækkað nakað, og tískil er evnisvektin niðri við botn í Bankarennuni óbroytt. Hinvegin, so blandast Yvirflotssjógvur við Atlantssjógv, beint sum hann kemur út úr Bankarennuni. Evnisvektin á blandingssjónum kann vera lækkað av tí hitnandi Yvirflotssjónum og tað kann føra við sær, at blandingssjógvurin ikki longur kann søkka niður á so stór dýpir í Atlantshavi sum vanligt. Væntast kann, at upphitingin fer at halda fram, og at saltinnihaldið fer at lækka í komandi árum, m.a. vegna lækkandi saltinnihald í Atlantssjógvi í erva. Um so verður, so fer evnisvektin at lækka, og tað kann uppá sikt ávirka tað termohalina rákið.
Mynd 2. Myndin vísir hitan niðri við botn í Bankarennuni (reytt) og rákið av Yvirflotssjógvi gjøgnum rennuna (svart). Rákið er givið í eindini Sverdrup (Sv), sum er tað sama sum ein millión rúmmetrar um sekundið.
Nýggja greinin í vísindatíðarritinum “Geophysical Research Letters” kann lesast her.
Viðkomandi verkætlanir:
Viðkomandi tíðindi
Karin Margretha vann snarrøðukapping á Vísindavøkuni
27.09.2024
Á Vísindavøkuni 2024 var ein snarrøðukapping hildin. Karin Margretha Húsgarð Larsen, deildarleiðari á Umhvørvisdeildini á Havstovuni, luttók við eini …
Sjógvurin niðri við botn í Bankarennuni er hitnaður
30.08.2024
Í eini nýggjari grein í vísindatíðarritinum “Geophysical Research Letters” verður víst á, at sjógvurin niðri við botn í Bankarennuni er hitnaður seina…
Gevið gætur: Mátiútgerð norðanfyri
26.08.2024
Amerikanska granskingarskipið Neil Armstrong setir í løtuni (21.-26. august, 2024) níggju havfrøðiligar fortoyningar á botn norður av Íslandsryg…
Samandráttur av Veðurlagsdegnum 2024
08.07.2024
Nú ber til at lesa samandrátt av væleydnaða Veðurlagsdegnum 2024, sum varð hildin á Hotel Hafnia týsdagin 19. mars 2024. Undir tiltakinum vórðu veðurl…
Nógvur gróður at síggja á hydrografitúri
28.05.2024
Tann 15. mai fór Jákup Sverri út at taka streymmátarar upp og gera hydrografiskar kanningar. Mátað var eftir seks skurðum, harav seks vóru sonevndir s…
Er “Golfstreymurin” í ferð við at vikna?
15.02.2024
Í nýggjari grein í vísindaliga tíðarritinum Science Advances vísa hollendskir granskarar á, at ”Golfstreymurin” er á veg á eitt markamót. Hetta byggja…
Nýggj ritgerð um heita rákið millum Ísland og Føroyar
17.08.2023
Nýggj vitan um rákið av heitum sjógvi norðan fyri okkum er júst komin í vísindatíðarritinum Ocean Science. Tvørtur um undirsjóvarryggin millum Ísland …
Hitabylgja í havinum
29.06.2023
Seinastu 1-2 vikurnar hevur ein hav-hitabylgja tikið seg upp í eystara parti av Norðuratlantshavi. Hitabylgjan hevur verið serliga ógvuslig í økinum v…
Jákup Sverri verið á hydrografitúri
26.05.2023
Tann 17. mai fór Jákup Sverri á hydrografitúr, har ein av uppgávunum var at taka streymmátarar upp. Lagt varð fyri norðanfyri, har ein streymmátaraboy…
Tveir djúpir havstreymar undan kavi
10.05.2022
Tveir djúpir havstreymar eru nýliga avdúkaðir, IcelandFaroe Slope Jet og Faroe Shetland Channel Jet. Annar gongur fram við hellingini á norðaru síðu á…
Norskahavsmeldurin knýtir heitt innrák og kalt yvirflot
01.09.2021
Tað er vælkent at heitur Atlanssjógvur rekur norðureftir fram við Føroyum, kølist og søkkur norðanfyri, og vendur suðureftir aftur í dýpinum sum ísaka…
Subpolari meldurin stýrir vistskipanum
18.12.2020
Vistskipanir eru ikki støðugar. Vistskipanin á føroyska landgrunninum broytist bæði við einum syklusi á 58 ár og einumsyklusi, sum tekur áratíggju. Su…
Nýggj grein vísir, at varmaflutningurin inn í arktisku havøkini er øktur
23.11.2020
Nýggj grein vísir, at varmaflutningurin inn í arktisku havøkini er øktur Millum Grønland og Skotland rekur heitur sjógvur úr Atlantshavi inn í Norðurh…
Djúpur havstreymur fram við Íslandsrygginum útgreinaður
26.10.2020
Í dýpinum í Norðurhøvum er ísakaldur sjógvur, sum ferðast suðureftir og flýtir yvir Grønland-Skotland ryggin, serliga gjøgnum Danmarkarsundið og Banka…
Subpolari meldurin stýrir eisini vistskipanum í grønlendskum sjógvi
08.10.2020
Tað er nú vælkent at subpolari meldurin ávirkar vistfrøðina í norðureystara parti av Atlantshavinum – altso um okkara leiðir. Í nýggjari vísindaligari…
Hava funnið ókendan djúpan havstreym
27.07.2020
Sjógvur verður køldur í norðurhøvum, og hetta ger, at hann søkkur og síðani fossar suðureftni niðri við botn. Stórur partur av hesum djúpa suðurvenda …
Legan hjá Golfstreyminum ávirkar havumhvørvið kring Føroyar
29.01.2020
Flest øll hava hoyrt um Golfstreymin. Nógv vita eisini, at broytingar í styrkini av hesum ráki kann ávirka havumhvørvið og veðurlagið her um okkara le…
Subpolari meldurin styrknaður aftur – og tað ávirkar Føroyar!
25.09.2019
Vegna nógv hitatap frá havi til atmosferu vetrarnar 2013-2015, sakk nógvur sjógvur niður á stór dýpi í Labrador havinum og Irminger havinum, og tískil…
Streymarnir inn og út úr Arktiska havøkinum
25.09.2019
Eftir drúgvar mátingar hjá fleiri ymiskum londum er nú fingið yvirlit yvir, hvussu nógvur sjógvur ferðast inn og út úr Arktiskum havøki. Stórur partur…
Flóðaldur 29.- 30. juni 2019
09.07.2019
Sunnumorgunin 30. juni 2019 vóru fólk ymsa staðni kring landið varug við, at óvanligar aldur vóru at síggja, t.d. í Vági, Tórshavn og Kollafirði. Hett…
Rákið kring Føroyarnú betur kortlagt
23.10.2018
Høvuðsgongdina í streymunum gjøgnum okkara havleiðir hava vit kent leingi; men ivamál hevur verið um rákið sunnan og vestan fyri Munkagrunnin, helst t…
Kaldur Íslandssjógvur hevur týdning fyri nøgdirnar av reyðæti norðan fyri Føroyar
18.06.2018
Reyðæti er høvuðsføði hjá norðhavssild, sum kemur til beitiøkið norðan fyri Føroyar um summarið. Ein nýggj vísindalig grein vísir, at kaldur Íslandssj…
Nýggj grein um rákið sunnan og vestan fyri Føroyar
29.11.2017
Tann 13 november varð nýggj grein: “Atlantic water flow through the Faroese Channels” kunngjørd í vísindaliga tíðarritinum “Ocean Science”. Greinin er…
Havstovan fær ágóða av samstarvi við Landsverk, Vónina og Vørn
21.02.2017
Landsverk hevur í nógv ár mátað alduhædd kring Føroyar. Síðstu árini hevur Landsverk, í samstarvi við Vónina og Vørn, sett hitamátarar frá Havstovuni …
Fløskupostur úr Íslandi tekur eitt ár
16.01.2017
Tað sigst at íslendskir landnámsmenn kastaðu tvinnar hásætissúlur í havið og skuldu lata bý byggja, har hesar komu upp á land. Hetta bleiv til Reykjav…
„Kalda holið“, „Golfstreymurin“ og okkara veðurlag
19.09.2016
Á heysti 2015 gjørdu fjølmiðlar kring allan heim nógv burtur úr einum havøki í landsynning úr Grønlandi, sum var óvanliga kalt og fekk eyknevnið: „Kal…
Nýtt hitamet fyri desember
25.09.2015
1. desember 2014 var miðalhitin í sjónum við Oyrargjógv 9,2 stig. Hetta er tað heitasta, sum er mátað við Oyrargjógv og Mykines í desember, 100 ár eft…
Streymmáting úr fylgisveini
25.09.2015
Millum mongu fylgisveinarnar, sum ferðast kring knøttin, eru nakrir, ið hvønn dag máta hæddina á vatnskorpuni ymsastaðni. Tá hesar mátingar verða sama…
Kaldari og feskari í 2012
07.11.2013
Hitin og saltinnihaldið í atlantsjógvi vestan fyri Føroyar lækkaðu í 2012 niður á tað minsta seinastu 10 árini. Miðalhitin í 2012 var eitt vet lægri e…
Streymmátingar avdúka veðurlagsbroytingar í Norðurhøvum
23.08.2012
Undir sjey ymiskum verkætlanum hevur Havstovan í skjótt 20 ár í millumtjóða samstarvi verið við til at kanna havrákið í Norðuratlantshavi. Mátingarnar…
Nýggj hita- og saltmet í føroyskum sjógvi
01.09.2010
Miðalhitin á Landgrunninum í 2009 var eins høgur og í 2003, tá hitamet varð sett. Fleiri mánaðir hava sett hitamet, eins og sjógvurin í Bankarennuni o…
Føroyastreymurin
01.09.2010
Fram við Føroyum er eitt rák av heitum sjógvi vestaneftir. Tann týdningarmesta greinin av hesum ráki fer norðan fyri Føroyar og nevnist Føroyastreymur…
Fylgja sjóvarhitanum á landgrunninum
01.09.2008
Hitamátarar við Oyrargjógv og Skopun geva granskarum vitan um veðurlagsbroytingar og sambandið millum gróður og hita. Hetta er úr Sjóvarmál 2008, les …
Samantvinna gamalt og nýtt
01.09.2008
Nýggjar kanningar staðfesta, at gamlar mátingar fyri árini 1914 til 1969 kunnu væl brúkast saman við teimum hitamátingum, ið Fiskirannsóknarstovan hev…
Fjarstýrdir kavbátar rannsaka havsins kalda hjarta
01.09.2007
Smáir kavbátar kanna hitan, saltinnihaldið, streymin og plantuplankton í havinum við Føroyar. Endamálið er at útvega upplýsingar um tað termohalina rá…
Suður ella norð – nærum sami sjóvarhiti
01.09.2007
Sjógvurin á landgrunninum verður so væl blandaður av sjóvarfallinum, at lítil munur er á hitanum, um vit eru stødd norðan fyri ella sunnan fyri Suðuro…
Hiti og saltinnihald sett nýggj met
01.09.2005
Rákið í Norðuratlantshavinum er broytt nógv seinastu árini. Hetta hevur ført við sær methøgan hita og saltinnihald í sjónum kring Føroyar. Hetta er úr…
Kanningar av hitafronti
01.09.2005
Sjógvurin inni á Landgrunninum hevur alstóran týdning sum uppvakstrarøki hjá m.ø. toski. Hvussu árgangirnir hilnast er tengt at, hvussu stór blandingi…
Hitin á Landgrunninum sett nýtt met
01.09.2003
Hitin í sjónum á Landgrunninum var í 2003 óvanliga høgur. Í fleiri mánaðir var sjógvurin heitari enn tað nakrantíð fyrr er mátað á Landgrunninum. Ein …
Verða havleiðirnar kring okkum kaldari ta komandi øldina?
01.09.2003
Tað kann tykjast heldur løgið, tá tú viðhvørt hoyrir, at havið kring okkum kanska fer at kólna, samstundis sum næstan øll restin av jørðini hitnar. He…
